پشم شیشه

پشم شیشه

چگونه پرنده ها در طول زمستان سردشان نمی شود؟

این سوال ساده و احمقانه شاید راحت ترین دریچه ورود به مبحث عایق های گرمایشی است که در میان تمام آنها پشم شیشه اهمیت زیادی دارد. تقریبا نود درصد عایق های حرارتی ساختمانی یا از پشم شیشه درست شده اند و یا از آن در ساختار خود استفاده کرده اند. به همین خاطر در مباحث ساختمانی، آشنایی هرچه بیشتر با پشم شیشه و تمام نکات مربوط به آن می تواند اهمیت زیادی داشته باشد، چون به عنوان کسی که در کار ساخت و ساز است زیاد با آن سر و کار خواهید داشت.

اما برگردیم سراغ سوال اولمان. پرنده ها چگونه خودشان را گرم می کنند؟

پاسخ اما در بسته های هوایی است. اگر دقت کرده باشید، پرنده ها برای گرم شدن کمی خودشان را پف می دهند. علت اصلی این کار این است که این پف کردن باعث می شود تا هوا در قالب بسته های کوچک لا به لای پرها گیر کند. این بسته های هوایی ساکن وقتی به صورت چند لایه دور بدن پرنده را می گیرند باعث می شوند تا گرمای اندک بدن خودش داخل همین محفظه ای که درست کرده گیر کند و گرمش نماید.

ایده اصلی ساخت عایق های حرارتی هم از همین جا گرفته شده است. پیش از پشم شیشه ما از عایق های ساده تر و البته طبیعی تری برای گرمایش استفاده می کردیم. یعنی بافت های پارچه ای و پشمی. روند عملکرد این عایق های پشمی هم دقیقا به همان شکل پرهای پرنده است. یعنی لایه های ریسمانی تار و پود پشم و نخ هوا را گیر می اندازند و یک عایق گرمایی ایجاد می کنند.

این ساز و کار دقیقا در پشم شیشه هم رعایت می شود. لایه هایی ریسمانی از بافت های شیشه ای که هوا را در خود محصور می کنند و عایق حرارت می شوند. اصولا به خاطر این ساختار است که به این محصول “پشم” شیشه می گویند.

در این مقاله بیشتر در مورد پشم شیشه، کاربردهای آن، نقاط ضعف و قوتش، و تمام نکات مرتبط با آن صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا اطلاعات کاملی از این محصول به دست بیاورید.

پشم شیشه چیست؟

پشم شیشه یا فیبرهای شیشه ای که در انگلیسی به نام های fiberglass و glass wool معروف است از الیاف معدنی ساخته شده. این محصول ترکیبی است از مواد بازیافتی و شیشه ذوب شده است که به صورت الیاف ریز و سوزنی شکل درآمده اند. البته به همراه رزین و کمی ماسه معمولی. این محصول یک عایق حرارتی و البته صوتی عالی است که علاوه بر کارایی و بازدهی بالا، از نظر قیمتی هم مناسب و به صرفه است.

اگر حداقل ده بطری شیشه ی بازیافتی را به صورت الیاف نازک و سوزنی دربیاورید، می توانید کمی کمتر از یک رول پشم شیشه درست کنید. بخش پشمی این محصول همانطور که اشاره کردیم متشکل از رشته های شیشه ای بازیافتی و تقریبا کوتاهی است که به آن فیبر بازیافتی یا ضعیف شده هم می گویند.

پشم شیشه یا به صورت رولی در بازار موجود است یا به صورت تخته ای. انواع آن هم از نظر حرارتی و مکانیکی باهم متفاوت هستند. البته در موارد بسیار خاصی که در ایران اصلا رایج نیست می توان از پشم شیشه به صورت اسپری هم استفاده کرد! به این صورت که مواد را به نقطه های مورد نظر خود اسپری کرده و بعد از مدتی آن نقطه عایق می شود. گرچه که کاربرد نوع اسپری پشم شیشه چندان رواج ندارد و در اشل های بزرگ ساختمانی اصولا مطرح نیست.

مزیت های پشم شیشه

این عایق های حرارتی محبوب ویژگی ها و مزیت های فوق العاده ای دارند که در زیر به آنها اشاره می کنیم:

• پشم شیشه علاوه بر اینکه یک عایق حرارتی ایده آل است می تواند عایق صوتی بسیار خوبی هم باشد. به همین خاطر در بسیاری از موارد برای عایق کردن صوتی اتاق ها یا منازل هم از پشم شیشه استفاده می کنند.
• چنانچه پشم شیشه در فضای بیرونی ( یعنی وقتی یک سطح آن در تماس با هوا و محیط بیرونی باشد) استفاده شود، معمولا با روکش های مختلفی مانند فویل آلمینیومی، الیاف پارچه شیشه ای یا بافت های سیاه رنگ شیشه ای پوشانده می شود.
• پشم شیشه در غلظت و چگالی های متنوعی در بازار موجود است. چگالی پشم شیشه در میزان عایق آن تأثیر مستقیم دارد. غلظت یا چگالی پشم شیشه در بازار بین 24 تا 96 کیلوگرم بر مترمکعب است.
• عایق های پشم شیشه جزو عایق های کندسوز هستند که مقاومت بالایی در برابر حرارت و گرمای ناشی از آتش سوزی دارند. از همین رو ایمنی آنها در مواقع خطر بالا است.
• چنانچه عایق های پشم شیشه در معرض آتش قرار بگیرند گازهای سمی از خودشان تولید نمی کنند.
• پشم شیشه می تواند تا دمای 550 درجه سانتی گراد را به آسانی تحمل کند و آسیب نبیند.
• استفاده از این عایق ها می تواند با متعادل کردن گرمایش و سرمایش داخل واحد از اتلاف انرژی جلوگیری کند، که از این نظر بسیار به صرفه است.
• بسیار سبک بوده و نصب و جابه‌جایی آن آسان است.
• بازه عایق دمایی پشم شیشه از منفی 195 درجه تا 120 درجه سانتی گراد است.
• از آنجایی که پشم شیشه از مواد بازیافتی تولید می شود قیمت آن به نسبت سایر عایق ها ارزانتر است و برای تولید کننده به صرفه خواهد بود.

به عبارت دیگر مزیتهای پشم شیشه عبارتند از :

• سهولت در جابجایی و حمل و نقل
• سهولت در برش ، شکل پذیری و نصب آسان
• دوام کیفیت و حفظ عملکرد طی سالیان بهره برداری
• جذب و کاهش عالی صدا
• مقاوم در برابر رشد باکتری ، قارچ و حشرات
• کاملا غیر آتش گیر
• بی خطر برای سلامتی

تاریخچه پشم شیشه

تاریخچه ایده و تولید پشم شیشه به قرن نوزدهم و جریان انقلاب صنعتی در اروپا بازمی‌ گردد. یکی از مهمترین اختراعات و ابداعات بشر در این دوره صنعتی تبدیل کردن شیشه به عنوان یکی از قدیمی ترین مواد در دسترس صنعتگران به الیاف رشته ای و سوزنی بود.

محققی به نام دیل کلیست در سال 1922 میلادی درحالی که تلاش می کرد تا برای درست کردن یک محفظه خلاء قطعات شیشه را به هم جوش دهد، تصادفا باعث برخورد مواد مذاب با لوله های شیشه ای و تولید الیاف شیشه ای شد. بعدها محقق دیگری به نام گیم ایسلتر موفق شد پیشرفت های چشمگیری را در زمینه استفاده و تولید این الیاف به انجام برساند.

مصرف عمده پشم شیشه در صنایع مختلف و به ویژه در صنعت ساختمانی، در دنیا فقط در حدود 80 سال عمر دارد. اما در ایران به علت های مختلف عمر استفاده از این عایق فوق العاده تنها به 40 سال می رسد. البته امروزه پشم شیشه به بخشی جدانشدنی از صنایع مربوطه تبدیل شده و کاربرد فراوانی یافته است.

کاربردهای پشم شیشه

پشم شیشه به خاطر قیمت ارزان، سادگی استفاده و مزیت های فراوانش، در صنایع مختلف بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از رایج ترین موارد استفاده از پشم شیشه عبارتند از:

• ساختن دیوار عایق
• عایق کردن حفره های ساختمانی
• تولید و ساخت سوله ها و سازه های صنعتی مختلف
• عایق کردن کاشی های سقفی
• عایق کردن مجاری لوله کشی شده
• عایق کردن کانال های هوایی
• عایق کردن تانک ها و مخزن های ذخیره گوناگون، از جمله خطوط لوله های گرم، دیگ های بخار و سیستم های سرمایش و گرمایش
• کاربرد های مختلف در صنعت و ساختمان
• قابلیت مقرون به صرفه بودن برای عایق کاری های با حجم بالا
• ساخت مخزن : مخازن فلزی و پلاستیکی زیادی هستند که در فضاهای بیرونی و در معرض تغییرات آب و هوایی قرار دارند. استفاده از عایق پشم شیشه در لایه های میانی این مخازن می تواند آنها را در برابر تغییرات دمایی محیط محافظت کند.
• تولید انواع ساندویچ پنل : ساندویچ پنل های سقفی و دیواری از دو لایه روکش و یک لایه فوم میانی تشکیل شده اند که در برخی از موارد به جای فوم از پشم شیشه به عنوان عایق حرارت و رطوبیت میانی استفاده می شود.
• استفاده در پروژه های بزرگ مانند ایجاد خطوط انتقال نفت، خطوط فرآیند های صنایع و پتروشیمی، لوله های انتقال آب و فاضلاب شهری و ایجاد تونل های زیر زمینی.
• مواد اصلی عایق حرارتی در تشک های تخت خواب : به دلیل قیمت ارزان پشم شیشه و کارایی عالی آن در عایق کردن حرارتی، در لایه های داخلی تشک که نسبتا فاصله زیادی هم با سطح تشک دارند، از پشم شیشه استفاده می شود. حتی در بسیاری از لباس های گرم کن و انواع کاپشن هم از این ماده استفاده می کنند.

در ایران بیشتر کاربرد و مصرف پشم شیشه در تولید ورق و ساخت قطعات صنعتی است.

انواع پشم شیشه

بر اساس کاربرد های مختلفی که مصرف کننده مد نظر دارد، به صورت کلی 3 نوع پشم شیشه در ایران موجود است. البته بهتر است به جای واژه یا نوع، از واژه مدل یا شکل استفاده کنیم. مدل های پشم شیشه عبارتند از:

• پشم شیشه رولی یا پتویی

• پشم شیشه تخته ای یا پنلی

• عایق های پیش ساخته یا عایق لوله

برای انتخاب و خرید پشم شیشه مناسب باید چند عامل مختلف را مد نظر داشته باشید تا محصول یا مدل صحیح را بر اساس نیازتان خریداری نمایید. ویژگی هایی که هنگام خرید پشم شیشه باید به آنها توجه داشته باشید عبارتند از:

• چگالی یا دانسیته : دانستیه پشم شیشه را با معیار کیلوگرم بر مترمکعب می سنجند. هرچه دانسیته پشم شیشه بالاتر باشد، خاصیت عایق آنهم بیشتر است. در بازار می توانید بسته به نیازتان پشم شیشه از چگالی یا دانسیته 8 پیدا کنید تا دانسیه 100.
• ضخامت : بسته های هوایی بین پرهای پرنده را به یاد دارید؟ هرچه پرنده بیشتر خودش را پف دهد، گرم تر خواهد ماند. درمورد پشم شیشه هم باید بدانید که هرچه ضخامت ورقه یا پنل پشم شیشه بالاتر باشد مقاومت حرارتی بالاتری هم خواهد داشت. در ایران معمولا از ضخامت های 25 و 50 میلی متری استفاده می شود.
• روکش یا لفاف : همانطور که در بالا اشاره کردیم، گاهی نیاز است تا روی پشم شیشه یک روکش کشیده شود تا از نفوذ آب و رطوبت جلوگیری کرده و مانع کاهش قابلیت عایق صوتی و حرارتی آن شود. روکش های پشم شیشه انواع مختلفی دارند که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

روکش های پشم شیشه به دوسته کلی تقسیم می شوند:

• روکش های کاغذی یا K

• روکش های آلومینیومی یا AL

که روکش های آلومینیومی خودشان به دو دسته ساده و مسلح تقسیم بندی می شوند. گرچه در بازارهای ایران انواع روکش های مسلح بیشتر مورد استفاده و اقبال قرار گرفته اند.

از روکش های کاغذی معمولا در فضاهایی استفاده می کنند که لوله های تأسیسات قرار است از دید مستقیم مردم مخفی بمانند. اما در تأسیسات صنعتی مانند سقف سوله و سالن های تولیدی که ترجیح می دهند از انعکاس نور برای روشنایی استفاده کنند، بهتر است از روکش های آلومینیومی براق استفاده شود.

روکش های پشم شیشه در انواع و اقسام و در رنگ های مختلف وجود دارند که می توانید ببسته به کاربردی که از آن می خواهید رنگ مورد نظرتان را انتخاب کنید.

قیمت پشم شیشه

پشم شیشه یکی از به صرفه ترین عایق هاست که مزیت های فراوانش بر ایرادات کمش برتری دارند. این محصول از نظر قیمتی، هم برای مصرف کننده ها از نظر صرفه جویی ارزان و به صرفه است، و هم برای تولید کننده از نظر قیمت خرید.

متأسفانه به خاطر وضعیت امروزی بازار نمی توان قیمت مشخص و دقیقی از این محصول ارائه داد. اما برای اینکه بدانید بازه قیمتی آن چقدر است، باید قیمت روز پشم شیشه را بررسی کنید. اما به صورت کلی قیمت پشم شیشه از اوایل سال 98 تا کنون افزایش چشمگیری داشته و به چیزی بیشتر از دوبرابر رسیده است.

اما حتی با وجود این افزایش قیمت، پشم شیشه هنوز هم کاملا به صرفه و نسبتا ارزان قیمت است.

شما می توانید پشم شیشه را به صورت رولی بخرید، یا به صورت متری.

برای خرید پشم شیشه و اطلاع از قیمت روز و انواع موجود آن می توانید با کارشناسان ایران توری تماس بگیرید و درکنار خرید، اطلاعات به‌روز و مفیدی کسب نمایید.

مضرات پشم شیشه

• مانند هر نوع محصول دیگری پشم شیشه هم در کنار تمام مزیت هایی که دارد، به چند ایراد و عیب هم دچار است.
• این محصول به خاطر ساختار الیافی که دارد، درست مانند پارچه در برابر نفوذ رطوبت شدید از خود ضعف نشان می دهد. ساختار متخلخل و فضای باز زیادی که در بافت پشم شیشه وجود دارد باعث می شود تا رطوبت و بخار هوا بتواند به داخل آن نفوذ کند. ورود رطوبت از خاصیت عایق حرارتی پشم شیشه می کاهد. به همین خاطر هم هست که در فضای خارجی که رطوبت وجود دارد برای محافظت از پشم شیشه از روکش استفاده می کنند.

(( البته شایان ذکر است که امروزه تکنولوژی نانو می تواند در رفع یا کاهش این نقطه ضعف مفید باشد. درست همانطور که نانو می تواند پارچه را ضد آب کند، می شود از این فناوری برای ضد آب کردن پشم شیشه هم استفاده کرد. امروزه با تکنولوژی نانو 4 نوع پشم شیشه تولید کرده اند که عبارتند از:

• پشم شیشه پلاست معمولی: مصرف در سقف سوله های فلزی و جدار دیوارهای حایل
• پشم شیشه پلاست آنتی باکتریال: دارای خاصیت ضد میکروب و قارچ زدگی
• پشم شیشه پلاستی ضد آتش: کندسوزی و مقاومت بیشتر در برابر آتش
• پشم شیشه آنتی استاتیک : دارای خاصیت ضد بار الکتریکی و شستشو پذیری آسان ))

مشکلات سلامتی ناشی از تماس با پشم شیشه. کارگرانی که مدام با پشم شیشه سروکار دارند ممکن است دچار مشکلات پوستی، مشکلات تنفسی، کاهش دید و مشکلات ریوی شوند. گرچه هنوز اثرگذاری پشم شیشه روی ریه در حال بررسی و تحقیق است، اما به هر صورت توصیه می شود کارگران هنگام کار با این محصول از لباس های ایمنی مخصوص استفاده کنند. البته به یاد داشته باشید که این خطرات ناشی از تماس مستقیم با پشم شیشه است. چنانچه پشم شیشه در لایه های داخلی استفاده شده باشد و با پوست شما برخوردی نداشته باشد کاملا بی خطر است.

پشم سنگ بهتر است یا پشم شیشه؟

در کنار پشم شیشه یک عایق حرارتی بسیار خوب دیگر هم وجود دارد که با نام پشم سنگ شناخته می شود. از نطر ساختاری پشم سنگ شباهت زیادی با پشم شیشه دارد. با این تفاوت که در آن به جای استفاده از الیاف شیشه، از الیاف سنگ های آذرین مذاب استفاده شده است.

چنانچه بخواهیم از منظر کیفی بررسی کنیم باید بگوییم که هرکدام از این عایق ها بیشتر مناسب یکی از بخش های ساختمان هستند. برای مثال بهتر است برای سقف و کف از عایق پشم سنگ استفاده شود و برای عایق کردن دیوارها از پشم شیشه.

به صورت کلی به خاطر مصالح پایه پشم سنگ، این محصول مقاومت حرارتی بیشتری نسبت به پشم شیشه دارد و عایق صوتی بهتری هم هست. و چون در آن از الیاف سنگ به جای شیشه استفاده شده طبیعتا سنگین تر هم هست.

از نظر ایمنی کارگران، هر دو این محولات می توانند در صورت تماس مستقیم با پوست مشکلاتی را ایجاد کنند و بعضا خطرناک باشند. مشکلاتی مانند بیماری های ریوی، حساسیت های پوستی، آسیب زدن به چشم و غیره در هر دو آنها وجود دارد.

اما مهمترین تفاوتی که باعث شده تا کنون پشم سنگ نتواند جای پشم شیشه را بگیرد تفاوت در قیمت است. قیمت پشم شیشه هنوز هم از پشم سنگ ارزانتر است و اصولا اختلاف قیمتی آنها نسبت به اختلاف کیفیتشان صرفه اقتصادی ندارد. به همین دلیل هم هست که همچنان مصرف پشم شیشه از پشم سنگ رواج بیشتری دارد.